Vermaert Konstschilderesse

B3

Bloemstilleven op een marmeren tafelblad met touw en mes

Verblijfplaats: particulier bezit
Andere titels in literatuur:

  • Still live of roses, carnations, marigolds en other flowers with a sunflower and striped grass, in a glass vase with a knife and string upon a marble table
  • Assorted flowers with a sunflower and striped grass, in a glass vase

Drager: doek
Getekend: MARIA VAN OOSTERWIJCK f.
Plaats signering: linksonder op de kant van het tafelblad
Datering: 1680
Afmetingen: 97 x 77 cm (7469 cm2)
Bijzonderheden:

  • Wolf-collectie, Kassel (? – 1862)
  • Bürgenstock-collectie van Friedrich Frey Fürst[1] (1862-1944)
  • Bij nalatenschap aan zijn zoon, Fritz Frey (1944-1996)
  • Veiling Londen (Sotheby’s), 11 december 1996; verworven door J.E. Safra (Zwitserland); opbrengst 365.660 Usdollar
  • Veiling New York (Sotheby’s), 26 januari 2010; opbrengst 1.426.500 Usdollar (1.035.963  Euro; inclusief koperstoeslag[2])

Literatuur: Frey, F -, Bürgenstock 1967, pag. 102-103

Beschrijving:

Het boeket in een glazen vaas bevat een zonnebloem als topbloem. Verder zijn onder meer te zien: rode papaver, witte stokroos, twee provencerozen, drie verschillende anjers, afrikaantjes, lila vingerhoedskruid, dagschone, flox, fruitbloesem en andere bloemen. Aan de linkeronderzijde van het boeket zien we gestreept gras en daarboven het blad van het grijskruid.
Links van de vaas zit op het grijze marmeren tafelblad een vlieg. Voor de vaas liggen enkele afgevallen rozenblaadjes, en rechts van de vaas een (bijzonder) mes en een opgerold stuk touw. 

Bijzonderheden:

Aan de bovenkant van het schilderij zien we een bloemenpaar: een zonnebloem en een papaver. Opmerkelijk is dat de papaver (somniferum, symbool voor de nacht) naar de zonnebloem is gekeerd. De symboliek hiervan lijkt duidelijk: de dag, het licht, wint het van de nacht, het donker. Hetzelfde beeld komt terug op het schilderij ‘Stilleven met bloemen in een siervaas’ in het Mauritshuis in ’s-Gravenhage.
De wijze waarop de zonnebloem is geschilderd is bijna typisch Van Oosterwijck. Er is een grote parallelliteit te zien met andere stukken van haar waarop een zonnebloem is afgebeeld.
Interessant is de vergelijking met het doek B.7 Boeket met zonnebloem in een glazen vaas. Op dat doek zien we ook een bloemenpaar, daar gevormd door de zonnebloem en een tulp. De ‘kijkrichting’ van de tulp en de knik in de stengel zijn dezelfde als op dit schilderij.
De afgevallen rozenblaadjes zien we ook op bloemstuk B17 Stilleven met bloemen in Hampton Court, Londen. 

Een atalantavlinder bewerkstelligt de overgang van het boeket naar het mes en het touw die rechts van de vaas op de marmeren tafel liggen. Deze attributen komen op geen enkel ander schilderij van Maria van Oosterwijck als bijwerk voor.
Het mes heeft een bijzonder zilveren heft: het heeft de vorm van een man (ridder?) met een zwaard in de linkerhand. De afbeelding hieronder is voor de herkenning omgedraaid.

De conditie van dit schilderij is door Simon Parkes van Simon Parkes Art Conservation in New York onderzocht ten behoeve van de veiling van 26 januari 2010 in New York. Het schilderij blijkt in een zeer goede conditie. Het oordeel van Parkes luidt: 

‘Door de vele details in het boeket en het bijwerk op de tafel, is de conditie schitterend. Hoewel de okerkleuren van de zonnebloem door de jaren heen zijn verzwakt, is de conditie van de verflaag prachtig.
Onder ultraviolet licht zijn zeer beperkte restoraties zichtbaar en het is mogelijk dat er nog enkele zijn. In de hoek rechtsonder zijn restoraties aangebracht en kunnen er verliezen zijn opgetreden. Het doek leent zich voor een nieuwe restauratie waardoor het nog mooier zal worden.’

 


[1] De Zwitserse hoteleigenaar Friedrich Frey-Fürst bouwde een collectie op die met name Hollandse en Vlaamse  schilderijen omvatte, waarmee hij de muren van zijn hotels versierde, speciaal het Bürgenstock hotel aan de rand van het meer van Luzerne.

[2] De toeslag die Sotheby’s berekent is 25% van de hamerprijs over de eerste Sfr 50.000, 20% van de hamerprijs  tot en met Sfr 1.000.000, en 12% vanaf dat bedrag.