F7
Festoen van bloemen en vruchten, hangend aan een blauw lint en koperen ring
Verblijfplaats: particulier bezit
Andere titels in literatuur:
- Still live of grapes, blackberries, redcurrants, cornstalks and roses suspended on a blue ribbon above an entablature
- Poppy, a Snowball, pink and yellow Roses, Carnations, Grapes
Drager: paneel
Getekend: MARIA VAN OOSTERWIJCK
Plaats signering: links op de rand van het stenen tableau (signatuur versterkt)
Datering : geen
Afmetingen: 38,5 x 31,5 cm (1212,75 cm2)
Bijzonderheden:
- Behoorde tot de nalatenschap van Pavica Mauthner
- Op 13 december 2001 geveild in Londen (Sotheby’s) ten gunste van het Vluchtelingenfonds in Slovenië (opbrengst 10.800 pond, 16.000,-)
- Geveild Christie's Londen op 10 december 2003
- (Rafael Valls Ltd., Londen)
- Christies Londen op 6 juli 2007; geschatte waarde £10,000 - £15,000, gerealiseerd: £22,800 (ongeveer € 34.000,- hamerprijs vermeerderd met 15% koperstoeslag)
Beschrijving:
Boven een plateau hangt aan een spijker een bloemen- en fruitarrangement, dat door middel van een blauw lint is bevestigd aan een koperen ring. Het hart van het schilderij wordt gevormd door enkele bloemen (een roze provenceroos, witte roos en een anjer). Daaromheen zijn gerangschikt: een tros witte druiven, bramen, kersen en rode aalbesssen. Op het plateau ligt nog een kers. Ook hier ontbreken de vlinders (een koolwitje links en een atalanta rechtsboven) niet. Twee s-vormige korenhalmen geven de compositie diepte en lossigheid.
Het plateau bevat de tekst “K SEK’V NAEM IS EERBAERHE”. Zie hierna een mogelijke uitleg hiervan.
Compositie:
De hoofdcompositie wordt gevormd door een vliegervormige ruit met een denkbeeldige staander op de as van het schilderij. De ruit wordt omrand door een ovaal.
Bijzonderheden:
Onder de opstaande rand van het tableau, waarop de signering staat, is een opschrift leesbaar: K SEK’V NAEM IS EERBAERHE
Over de betekenis van deze mysterieuze tekst (‘The Maria Mystery’) is het volgende te vermelden.
De gedachte dat dit een fragment van een boek, gedicht of een lied is, is aantrekkelijk. Maar na een systematische analyse van de nog bestaande 17e eeuwse teksten[1] is geen enkel aanknopingspunt voor die gedachte gevonden. Ook is het géén fragment uit de Statenbijbel.
Op zichzelf heeft de tekst geen betekenis. De letters KSEK of SEK was en is geen Nederlands woord. Omdat Maria van Oosterwijck hoog onderricht was en buitengewoon precies schilderde, is het niet aannemelijk dat zij een schrijffout maakte. Als zij ‘ik zeg’ or ‘ick zegh’ zou bedoelen, zou zij nooit ‘ik sek’ schrijven. Maria zou weten dat ze dan een spelfout maakte.
Wat betreft de betekenis van de eerste letter K, zou verondersteld kunnen worden dat de letter ‘i’ of de letters ’ic’, waardoor het woord ‘ik’ of ‘ick’ zou ontstaan, door de ouderdom vervaagd zijn. Dat zou dan ook moet gelden voor het woord ‘eerbaerhe’. Omdat dit woord als zodanig niet bestond, maar wel het woord ‘eerbaerheid’. Deze verklaring ligt niet voor de hand omdat het doek in goede staat is en nergens anders vervaging laat zien.
Aangenomen moet worden dat Maria de tekst, zoals we die nu zien, bewust heeft geschilderd. De meest aannemelijke gedachte is dat de tekst een anagram is[2].
Als we de tekst KSEKVNAEMISEERBAERHE of – met de letters in een alfabetische volgorde – AAEEEEEEIKKRRSSBHMNV bezien, dan zijn er buitengewoon veel mogelijkheden: theoretisch meer dan 21.000.000.000.000. Zelfs als we de onlogische lettercombinaties uitsluiten, blijven er nog vele duizenden mogelijkheden over.
Voor de oplossing van het anagram zijn drie opties denkbaar. Het anagram behelst:
- een naam
- een zin of spreuk
- een combinatie van die twee
Vanwege het voorkomen van de twee K’s in de tekst, moet worden aangenomen dat het geen Latijnse, Italiaanse of Franse zin betreft.
Zou het anagram een naam bevatten dan zijn er tal van mogelijkheden, zoals VAN BAEK, BAEKERMANS, etc.
Wordt gezocht naar een spreuk dan zijn er veel minder mogelijkheden. Enkele mogelijkheden zijn:
- ik beheers, vrees namaek
- ik bevrees Heeren smaak
- ik maek 's heer verbaesen
- ik verbaes Heres maeken
- ik smeek en verbaes haer
- ik maak, beheers en vrees
Meer voor de hand liggend is een korte zin waarin een naam voorkomt. Het gemeentearchief van Amsterdam heeft een zeer ruime database van duizenden namen uit de zeventiende eeuw. Eigenlijk matcht geen van die namen op een aanvaardbare manier met het opschrift.
Wat Leiden betreft komt er eigenlijk maar één naam bovendrijven: die van Willem Jacobsz van Heemsker(c)k. Dat is de man van het gedichtje van Huygens van 18 september 1677 (zie biografie hoofdstuk 3).
Als we de letters van het opschrift ordenen met die naam in het vizier en de i lezen als een j, zou de oplossing kunnen zijn:
eer aen iabs v heemskerk
eere iabs van heemskerk
