A3
Vanitas met hemelglobe en oesters
Andere titels in literatuur: -
Verblijfplaats: Particulier bezit
Drager: doek
Signering: geen
Datering: geen
Afmetingen: 53 x 86 cm (3604 cm2)
Bijzonderheden:
Eerder toegeschreven aan J.D de Heem
Kunsth. E. Noël, Parijs, 27-5-1924, nr. 14.
Beschrijving:
Op een stenen tafel is aan de linkerhand een zgn. banketje gearrangeerd op een gedrapeerd wit laken. Vier geopende oesters op een tinnen schaal vormen het centrale element van dit onderdeel. De schaal wordt omringd door sinasappel en een oesterschelp aan de linkerkant. Aan de rechterkant vormen een zilveren zoutvaatje en een half geschilde citroen op een andere tinnen schaal de overgang naar een vanitasstilleven. Dat bestaat uit een pijp met aansteeklont, een geopend horloge op een stapeltje boeken. Hierop is een liedboek geplaatst.
Nagenoeg in het centrum van het doek zien we een hemelglobe.
Vergelijkbaar met de andere twee vanitasschilderijen wordt het schilderij vervolledigd met bloemen.
Op het doek zijn verder drie vlinders te onderkennen: een op de sinasappel, een boven de globe en een rechts van de globe.
Zoals gebruikelijk komt het strijklicht van links.
De duiding en andere bijzonderheden
Ook hier is het bloemstuk een ondersteuning van een breder tafereel, zoals bij de twee andere hiervoor beschreven schilderijen.
De tafel is op de zwart-wit foto (het enige exemplaar bij het RKD) niet goed te duiden. Waarschijnlijk is het niet de marmeren tafel die op zoveel doeken van Maria te zien is, maar een bruinige stenen tafel.
De hemelglobe is zonder twijfel dezelfde als die op het doek Vanitas met hemelglobe uit Wenen. De positie van de bol is gedraaid t.o.v. het Weense doek. Duidelijk zichtbaar zijn de sterrenbeelden Grote Beer en Leeuw.
Het zoutvaatje lijkt identiek aan een zoutvaatje dat voorkomt op het schilderij van J.D De Heem ‘Overdadig stilleven met papagaai’, Akademie der bildende Künste, Wenen: zie afbeelding:
Afgezien van de hemelglobe doen de elementen waarmee het schilderij is opgebouwd, sterk denken aan gelijksoortige elementen die we tegenkomen op schilderijen van Pieter de Ring en J.D. de Heem. Niettemin kunnen ook stijlelementen worden onderkend die te zien zijn in werk van Abraham van Beijeren.
De pijp en het aansteeklont zijn twee elementen die we ook tegenkomen op het doek ‘Stilleven met fruit, ham, pijp, pronkbokaal en tinnen kan’, dat staat beschreven onder D.4, en dat ook vanitaselementen draagt.
Dit schilderij moet niet verward worden met een ander schilderij met de vergelijkbare titel ‘Stilleven met boek en hemelglobe’ uit de collectie Goudstikker, dat voorheen werd toegewezen aan Maria van Oosterwijck. Het laatstgenoemde doek heeft duidelijk andere afmetingen (99 x 95 cm). Zie hiervoor het deel ‘Verworpen oeuvre’.
